.png){kind=small}
8 stycznia 2023 rok. Data szczególna. Tego dnia Chiny otworzyły swoje granice dla podróżnych po całkowitym zamknięciu kraju spowodowanym pandemią koronawirusa. Ogłoszono również zmianę nazwy i klasyfikacji nazwy wirusa Covid-19. Są to dość poważne zmiany, jeżeli weźmiemy pod uwagę to, że jeszcze jesienią zeszłego roku na terenie całego kraju obowiązywał bardzo ścisły reżim sanitarny. W październiku 2022 roku przywódca Chin Xi Jinping zdobył w kraju praktycznie dożywotnią władzę. Jednym z symboli jednowładzy przywódcy Chin w kraju było wyprowadzenie z sali obrad poprzedniego przywódcy Chińskiej Republiki Ludowej, Hu Jintao. W związku z październikowymi wydarzeniami i przedłużeniem władzy Xi Jinpinga, zapowiadało się na to, że przez najbliższy czas Chiny dalej będą się starały eliminować koronawirusa z przestrzeni publicznej. Wszystko zmieniło się jednak już miesiąc później za sprawą masowych protestów społeczeństwa. Uznawane za największe w swojej skali od 1989 roku, objęły swoim zasięgiem sporą część tego kraju. W ich wyniku zaczęto stopniowo znosić restrykcje i obecnie w kraju nie występują już praktycznie żadne obostrzenia. Co skłoniło władze Chin do cofnięcia polityki zero covid?
Chiny na początku pandemii koronawirusa - pierwsze sukcesy - 2020 rok:
Jeszcze dwa lata temu wydawało się, że pozycja Chin na świecie wzrosła wskutek pandemii koronawirusa, nawet pomimo wydarzeń z początku 2020 roku. Wydarzeń, które, wydawać by się mogło, rozpoczną światową izolację Chińskiej Republiki Ludowej na skalę podobną do tej z początku lat dziewięćdziesiątych, po obaleniu protestów na Placu Niebiańskiego Spokoju. Pierwsze przypadki zakażeń koronawirusem zostały zdiagnozowane w prowincji Hubei, w mieście Wuhan, w listopadzie 2019 roku. Z tego właśnie powodu, na początku 2020 roku wiele państw wprowadziło kontrole wjazdów dla Chińczyków. Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump wręcz nazywał wirus „chińskim zagrożeniem”, a niekiedy sugerowano nawet, że koronawirus to chińska broń biologiczna wprowadzona w celu pokonania Stanów Zjednoczonych. Doprowadziło to do sytuacji, w której WHO wysłała swoich naukowców, aby sprawdzili pochodzenie wirusa.
Jak więc doszło do wzrostu pozycji Chin na świecie w latach 2020-2021?
Dzięki restrykcyjnym lockdownom Chiny pokonały szybko pierwszą falę wirusa. W ślad za ich postępowaniem, praktycznie wszystkie kraje na świecie postanowiły wprowadzić podobne restrykcje związane z rozprzestrzenianiem się choroby na swoim terenie. Wprowadzono godziny policyjne, zakazy przemieszczania się, maseczki i dystans społeczny. Wiosną 2020 ta taktyka przyniosła sukces. Państwa zyskały kilka miesięcy na walkę z nowym, niewidzialnym wrogiem. Chiny również zyskały bardzo wiele dzięki tak zwanej „dyplomacji maseczkowej”. Przykładem takiej “dyplomacji maseczkowej” jest samolot Antonov, który przyleciał do Polski 14 kwietnia 2020 roku. Były to maski i sprzęt medyczny dla personelu pracującego w polskich szpitalach, które przyleciały do nas z Tianjin, miasta położonego w północnych Chinach. Cała akcja, którą osobiście koordynowali premier polskiego rządu i wicepremier ds. aktywów państwowych, na Lotnisku Chopina to część współpracy polsko-chińskiej pod nazwą „Cargo dla Polski”. Bardzo podobne sceny były widoczne na lotniskach wielu państw europejskich, przykładowo na terenie praskiego lotniska imienia Vaclava Havla. Jest to element bardzo ściśle powiązanej strategii, która miała na celu pokazanie nieskuteczności Unii Europejskiej i państw szeroko pojętego Zachodu w walce z nagłym zagrożeniem. Celem tej strategii było podzielenie państw Unii Europejskiej i uzyskanie w nowej, post pandemicznej rzeczywistości lepszej pozycji negocjacyjnej, szczególnie z państwami Europy Środkowo-Wschodniej.
W polityce wewnętrznej na początku 2021 roku wydawało się, że polityka zero covid osiągnęła sukces. Naród podporządkował się wezwaniom przywódców kraju do walki z wirusem. Również wszelkie protesty przeciwko władzy komunistycznej uległy wyciszeniu, szczególnie w Hongkongu, który w 2019 roku trafił na pierwsze strony światowej prasy. W lipcu 2020 roku uchwalono z kolei nowe prawo w Hongkongu, w wyniku którego Chiny zyskały praktycznie pełną władzę polityczną nad prowincją.
Chiny w latach 2021-2023 - stopniowe załamanie taktyki zero covid
W grudniu 2020 roku w Europie i Stanach Zjednoczonych rozpoczęły się szczepienia przeciwko koronawirusowi. Pojawiły się pierwsze rysy w wizerunku państwa, które dotychczas wzorowo radziło sobie z walką z nowym wirusem.
Chiny od początku uznały, że najlepszym sposobem na pokonanie pandemii koronawirusa będzie dążenie do eliminacji zakażeń na terenie kraju. Taktyka ta opierała się na dwóch metodach. Pierwszą z nich była ścisła izolacja wszystkich zakażonych w specjalnych ośrodkach. Były one tworzone przez chiński rząd w styczniu i lutym 2020 roku. Drugą metodą była izolacja wszystkich przebywających w mieście lub osiedlu, w którym pojawiło się chociaż jedno zakażenie.
Na początku 2020 roku wprowadzono drakońskie obostrzenia wjazdowe do Chin. Obcokrajowcom wizy wydawano tylko w wyjątkowych sytuacjach, a każdy Chińczyk chcący wyjechać poza granice państwa musiał spędzić siedem dni w wyznaczonym ośrodku, gdzie był poddawany kwarantannie. Ponadto wcześniej przebywał w samoizolacji, w okresie wyznaczonym przez lokalne instytucje sanitarne (nawet do kilku tygodni) oraz płacił za regularne wykonywanie testów. Założono, że te metody będą skuteczne aż do wynalezienia szczepionki, która zostałaby wynaleziona przez Chińczyków.
Według stanu na koniec 2022 roku, zaszczepiono praktycznie całą populację Chińskiej Republiki Ludowej. Niestety, liczba zachorowań obecnie się w Chinach zwiększa, więcej osób umiera, a zgony dotyczą przede wszystkim osób starszych.
Na świecie pokonanie epidemii koronawirusa opierało się na dwóch filarach. Pierwszym z nich było stopniowe otwieranie gospodarki i życia społecznego w 2021 roku, poparte programem masowych szczepień. Na Zachodzie zaszczepiono po 80-90% obywateli. W ich wyniku, zdecydowana większość przechodziła chorobę w sposób łagodny. W społeczeństwie chińskim dalej bardzo mały procent populacji spotkał się z wirusem, w związku z czym, zwłaszcza osoby starsze, były bardziej narażone na ciężki przebieg choroby, co doprowadziłoby do paraliżu chińskiej służby zdrowia, będącej pośrednio skutkiem chińskiej polityki jednego dziecka. Chińskie szczepionki charakteryzują się także znacznie niższą skutecznością od preparatów zachodnich. Według danych, nie są one w ogóle skuteczne w przypadku nowych wariantów koronawirusa. Ciekawostką jest również znacznie niższy stopień wyszczepienia osób starszych względem społeczeństw zachodniej Europy, bo pomimo kampanii w mediach i publicznych szczepień osób z najwyższego kierownictwa Chińskiej Partii Komunistycznej, nie wszystkie starsze osoby zostały zaszczepione.
Polityka zero covid - skutki wprowadzenia tego modelu w polityce wewnętrznej i w polityce zagranicznej Chin
W polityce wewnętrznej popełniono parę błędów. Głównym błędem w polityce wewnętrznej Chin w czasie pandemii koronawirusa było upolitycznienie walki z koronawirusem. Walka z nim stała się sposobem na sprawdzenie lojalności członków Partii Komunistycznej.
Wykonano zwrot w polityce wewnętrznej. Powrócono do ścisłej kontroli ideologicznej, tym razem za pomocą nowoczesnej technologii. Przyjęta taktyka walki z koronawirusem nabrała cech masowej kampanii politycznej. Wpisuje się przy tym również w program zwiększania odrębności kulturowej, ideologicznej i społecznej ChRL Xi Jinpinga. Chiny mają być największą światową potęgą, a ich model walki z koronawirusem miał według zamiarów najwyższych władz partyjnych być lepszy od wszystkich innych modeli na świecie. Każdy atak na chiński model walki z koronawirusem był jednocześnie atakiem na postać przywódcy Partii Komunistycznej. Stopniowo zaczął rosnąć opór społeczny, czego symbolem były „werbalne” protesty mieszkańców Szanghaju w czasie długiego lockdownu w mieście wiosną 2022 roku.
Warto również pamiętać o błędach popełnionych w polityce zagranicznej, które mogły mieć wpływ na brak sukcesu polityki zero covid. Wskutek udanego 2020 roku, chiński rząd nie uwzględnił w swoim planie polityki “zero COVID” przynajmniej dwóch ważnych zmiennych spoza Chin. Pierwsza z nich to wspomniane wcześniej zmiany w genomie wirusa Sars Cov-2, a druga to zmiany w światowej polityce.
W 2021 roku prezydentem Stanów Zjednoczonych został Joe Biden, który z rywalizacji z Chinami stworzył jeden z głównych filarów polityki zagranicznej. Jednocześnie gospodarka na świecie zaczęła się stopniowo odradzać. Nie dotyczyło to jednak Chińskiej Republiki Ludowej. Ze względu na coraz większą liczbę zakażeń, coraz więcej osób nie mogło pracować, pomimo bycia zdrowym. Zwiększyło się bezrobocie wśród osób młodych. Co ważne z perspektywy polityki zagranicznej i handlu międzynarodowego, na terenie kraju dochodziło do blokady łańcuchów dostaw - spadał import i eksport. To bardzo ważny element strategii Chin ustalonej przez Xi Jinpinga. Polegała ona na zmniejszeniu uzależnienia od eksportu i inwestycji infrastrukturalnych. Gospodarka chińska miała się oprzeć na wewnętrznej konsumpcji i wewnętrznych łańcuchach dostaw, a wymiana handlowa z resztą świata i obce inwestycje miały stać się tylko jej elementem uzupełniającym.
Równocześnie trzymanie się strategii „zero COVID” zniechęciło podmioty zagraniczne do dalszych inwestycji. Wiele firm zmieniło swoje łańcuchy dostaw i uniezależniło je od Chin. Szczególnie jest to widoczne w przypadku przedsiębiorstw z dominującym kapitałem ze Stanów Zjednoczonych. Podobnie dzieje się z międzynarodowymi imprezami na terenie Chin. Na pewno wiele osób pamięta jeszcze Zimowe Igrzyska Olimpijskie w lutym 2022 roku, kiedy to koronawirus był jednym z głównych tematów dyskusji. Testy wykluczyły wielu sportowców z rywalizacji, w tym Polkę - Natalię Maliszewską. W tle widoczna jest również zmiana międzynarodowej sytuacji politycznej. W dniu rozpoczęcia Igrzysk Olimpijskich doszło do serii spotkań pomiędzy przywódcami Chin i Rosji, gdzie nawiązano liczne porozumienia o współpracy. Na świecie powstały dwa obozy, jeden z nich to szeroko pojęty Zachód, a drugim jest obóz chińsko-rosyjski. Było to widoczne szczególnie w pierwszej fazie wojny w Ukrainie, kiedy to Chiny nie przyłączyły się do międzynarodowych sankcji na Federację Rosyjską. Wskutek zmian sytuacji międzynarodowej na świecie, większość państw rozwiniętych zachęca firmy do ostrożności przy inwestowaniu w ChRL oraz ogranicza środkami formalnymi i nieformalnymi eksport technologii do tego kraju. W konsekwencji wszystkich tych zjawisk, Chiny tracą stopniowo przewagę uzyskaną w latach 2020 i 2021. Polityka “zero COVID” zakończyła się porażką.
8 stycznia 2023 roku Chińczycy mogli ponownie zacząć wyjeżdżać poza granice swojego kraju, jak i również usunięto wszystkie restrykcje związane z wjazdem. Jest to początek nowego rozdziału w polityce wewnętrznej jak i zagranicznej Chin. Seria spotkań, jaką Xi Jinping odbył w listopadzie i w grudniu 2022 roku z przywódcami państw zachodnich pokazuje, że w chwili obecnej panuje okres „odprężenia” w relacjach zagranicznych Chin, jednak obecna władza na pewno musi zacząć od przywrócenia zaufania społecznego w całym kraju.
Autor: Daniel Górski
Źródła: